gUgl mIt gUgl duAwrw pRdwn ie~k vIfIE kwnPrMisMg syvw hY[
shI
spweIvyAr eI-myl rwhIN DoKwDVI krn dI ie~k ivDI hY, ijs iv~c DoKw krn vwlw ivAkqI injI Aqy iv~qI jwxkwrI iek~TI krn dI koiSS iv~c jwiez idKx vwlI eImyl Byjdw hY[
shI
gUgl frweIv swƒ PwielW ƒ AwnlweIn stor Aqy SyAr krn dI AwigAw nhIN idMdw[
Zlq
kMipaUtr vwiers dy Kqry nwl nij~Tx dw sB qoN vDIAw qrIkw AYNtIvwiers swPtvyAr dI vrqoN krnw hY[
shI
ieMtrnY~t Kqry koeI vI Aijhw Kqry ho skdy hn jo sweIbr kRweIm leI vrlf vweIf vYb dI vrqoN krdy hn[
shI
pRSn : eI-myl (E-mail) pirBwiSq kro[
auqr : eImyl dw ArQ hY ielYktRwink myl[ ieh ieMtrnY~t au~qy sB qoN v~D vrqIAW jwx vwlIAW ivSySqwvW iv~coN ie~k hY[ ieh swƒ dunIAw iv~c ikqy vI ielYktRwink rUp ivc sunyhy Byjx Aqy pRwpq krn dI shUlq idMdw hY[ sunyhy Byjx Aqy pRwpq krn leI swƒ ie~k eImyl AYfrYs dI loV pYNdI hY[Gmail, Yahoo Mail, Rediff mail Awid ku~J pRis~D vYb-myl syvwvW hn[
pRSn : iksy vI cwr gUgl AYps dy nW ilKo[
auqr :
iksy vI cwr gUgl AYps dy nW hyT ilKy Anuswr hn:
- jImyl (Gmail)
- gUgl tRwslytr (Google Translator)
- gUgl mYps (Google Maps)
- gUgl fwks (Google Docs)
pRSn : sweIbr nYiqkqw (Cyber Ethics) ƒ pirBwiSq kro[
auqr : sweIbr nYiqkqw qoN Bwv hY XUzrz duAwrw AwnlweIn sroqW dI svIkwrXog vrqoN krnw[ sweIbr nYiqkqw ieMtrnY~t 'qy nYiqk inXmW jW ivvhwr dw hvwlw idMdI hY[ ieh suinSicq kIqw jwxw cwhIdw hY ik XUzr AwnlweIn kMm krdy hoey AwpxIAW izMmyvwrIAW ƒ smJx[
pRSn : ifzIlwkr (DigiLocker) kI hY?
auqr : ifzIlwkr ie~k BwrqI ifjItweIjySn AwnlweIn srivs hY[ ieh ielYktRwinks Aqy sUcnw qknwlojI mMqrwly (MeitY) duAwrw pRdwn kIqI jWdI hY[ ifjIlwkr hr AwDwr Dwrk ƒ klwaUf au~pr ie~k AkwaUNt pRdwn krdw hY[ ieh pRmwixk srtIiPkyts, ijvyN ik: frweIivMg lwiesYNs, vwhn rijstRySn (RC), nMbr kwrf Awid dI AYksYs pRdwn krdw hY [ ieh srtIiPkyt iehnW dy Asl jwrIkrqwvW duAwrw ifjItl PwrmYt iv~c pRdwn kIqy jWdy hn[ ifzIlwkr hryk AkwaUNt leI dsqwvyzW ƒ stor krn leI 1GB storyj spys pRdwn krdw hY[
pRSn : klwaUf ipRMitMg (Cloud printing) kI hY?
auqr : klwauf ipRMitMg XUzrz ƒ klwaUf (nY~tvrk) nwl juVy iksy vI ifvweIs 'qy dsqwvyzW ƒ ipRMt krn Xog bxwauNdw hY[ ies qknIk dI vrqoN krky, AsIN Awpxy ipRMtr ƒ klwaUf nYtvrk nwl joV skdy hW Aqy bwAd iv~c AsIN ies ipRMtr 'qy iksy vI jgHw qoN Awpxy dsqwvyz dw ipRMtAwaUt lY skdy hW[
pRSn : gUgl AYps kI hn[ iksy vI 2 gUgl AYps dw vrnx kro[
auqr : gUgl AYps, gUgl duAwrw pRdwn kIqIAW geIAW vY~b-ADwirq AYplIkySnW dw smUh hY[ iehnW AYps dI vrqoN krn leI swfy kol ie~k gUgl AkwaUNt hoxw cwhIdw hY[ jImyl, kYlMfr, mYps Awid kuJ mh~qvpUrn gUgl AYps hn:
2 gUgl AYps dw vrnx
1. jImyl (Gmail): ies AYp dI vrqoN eImyl Byjx Aqy pRwpq krn leI kIqI jWdI hY[ ies AYp dI vrqoN krky AsIN iksy vI ivAkqI ƒ mobweIl jW kMipaUtr qoN eImyl rwhIN sunyhw Byj skdy hW[
2. gUgl frweIv (Google Drive): ieh gUgl AYp swƒ PweIlW ƒ AwnlweIn stor krn Aqy SyAr krn dI iejwzq idMdw hY[ fwtw stor krn leI gUgl hryk AkwaUNt ƒ 15GB storyj spys pRdwn krdw hY[
pRSn : gUgl frweIv kI hY? gUgl frweIv dy v`K v`K lwB ilKo?
auqr :
gUgl frweIv gUgl duAwrw pRdwn kIqI jwx vwlI iek muPq syvw hY[ ieh gUgl AYp swƒ PweIlW ƒ AwnlweIn stor krn Aqy SyAr krn dI iejwzq idMdw hY[ fwtw stor krn leI gUgl hryk gUgl AkwaUNt ƒ 15GB storyj spys pRdwn krdw hY[ ies AYp dI vrqoN krn leI swfy kol ie~k gUgl AkwaUNt hoxw cwhIdw hY[
gUgl frweIv dy Pwiedy:
- AsIN AwnlweIn frweIv 'qy Awpxw fwtw stor kr skdy hW[
- AsIN gUgl frweIv 'qy stor kIqIAW PweIlW ƒ dUjy ivAkqIAW nwl SyAr kr skdy hW
- AsIN gUgl frweIv 'qy stor kIqIAW AwpxIAW PweIlW ƒ ikqy vI dyK skdy hW
- gUgl frweIv AwswnI nwl PweIlW l~Bx leI ie~k iblt-ien src ieMjx pRdwn krdw hY[
- AsIN gUgl frweIv 'qy keI iksm dIAW PweIlW (docx, xlsx, psd, jpg Awid) KolH skdy hW[
- ieh swrIAW suivDwvW gUgl duAwrw muPq pRdwn kIqIAW jWdIAW hn[
pRSn : ieMtrnY~t sur~iKAw (Internet Secuirty) dw v`K - v`K qrIikAW bwry ilKo[
auqr :
ieMtrnY~t sur~iKAw qoN Bwv auh swPtvyAr jW aupwv hn jo swfy kMipaUtr nUM ieMtrnYt dw KqirAW qoN bcwaux leI kIqy jWdy hn[ ieMtrnY~t sur~iKAw leI vrqIAW jWdIAW kuJ Awm ivDIAW hyTW id~qIAW geIAW hn:
- AYNtI-vwiers: kMipaUtr vwiers nwl nij`Tx dw sB qoN vDIAw qrIkw AYNtI vwiers swPtvyAr dI vrqoN krnw hY[ AYNtIvwiers swPtvyAr ieMtrnYt qoN PweIlW fwaUnlof krn smyN auhnW PweIlW ƒ skYn krdw hY qW ik auhnW PweIlW nwl swfy kMipaUtr ivc vwiers nW Aw jwvy[ Norton, Kaspersky, Avira, Avast, Awid Awm vrqy jWdy AYNtI-vwiers dIAW audwhrxW hn[
- AYNtI-spweIvyAr: AYNtI-spweIvyAr swPtvyAr Axcwhy spweIvyAr pRogrwmW ƒ swfy kMipaUtr ivcoN l`Bx Aqy auhnW ƒ Kqm krn iv~c swfI mdd krdw hY[
- trojn hwrs qoN rokQwm: swƒ kdy vI auhnW sroqW qoN swPtvyAr fwaUnlof nhIN krny cwhIdy ijs qy AsIN Brosw nhIN krdy[ kdy vI auhnW AtYcmYNts ƒ nw KolHo jo gYr-BrosyXog sroqW qoN eImyl rwhIN pRwpq hox[ swƒ swfy kMipaUtr 'qy ie~k trojn AYNtIvwiers vI ieMstwl krky r~Kxw cwhIdw hY[
- iPiSMg Gutwly qoN rokQwm: eImylW rwhIN pRwpq hoey ilMks ƒ Epn nW kro[ isr& AiDkwrq vY~bsweIt qoN lOgien kro[
pRSn : sweIbr kRweIm kI hn? sweIbr kRweIm dI rokQwm dy aupwA ilKo[
auqr :
sweIbr kRweIm ie~k AprwD hY ijs iv~c ie~k kMipaUtr Aqy ie~k nY~tvrk Swml huMdw hY[sweIbr kRweIm ie`k gYr kwnUMnI kwrvweI huMdI hY ijs iv`c AprwD krn leI kMipaUtr dI vrqoN kIqI jWdI hY[ sweIbr AprwDW iv~c AprwiDk gqIivDIAW Swml ho skdIAW hn ijvyN ik fwtw dI corI, DoKwDVI, jwAlswzI, mwxhwnI Aqy Srwrq Awid[
sweIbr AprwD dy ivru~D rokQwm aupwA:
- XUzr ƒ ie~k pUry ieMtrnYt sur~iKAw sUt dI vrqoN krnI cwhIdI hY[
- XUzr ƒ v~K-v~K AwnlweIn vY~bsweItW leI mzbUq pwsvrf vrqxy cwhIdy hn[
- Awpxy kMipaUtr dw swPtvyArW ƒ A~pfyt r~Ko[
- AwpxI in~jI jwxkwrI ƒ iksy nwl vI sWJI nw kro[
- Awpxy Awp ƒ mu~K sur~iKAw aulMGxwvW (Security Breaches) bwry Ap-tU-fyt r~Ko[
- jykr quhwƒ l~gdw hY ik qusIN sweIbr kRweIm dw iSkwr ho gey ho, qW quhwƒ sQwnk puils ƒ sucyq krn dI loV huMdI hY[
……… cwrt ivMfo dy AMdr sB kuJ r~Kdw hY[
w